Τα εργοστάσια Τεχνητής Νοημοσύνης (AI Factories) συγκεντρώνουν υπολογιστική ισχύ, δεδομένα και ταλέντο ως απαραίτητα στοιχεία για να δημιουργήσουν πρωτοποριακά μοντέλα Παραγωγικής Τεχνητής Νοημοσύνης (Generative AI) και να εξελίξουν τις εφαρμογές της σε διάφορους κρίσιμους τομείς. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αναμένεται να ενισχύσει τις ικανότητες της Ευρώπης στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) αλλά και της υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων (HPC). Η πρωτοβουλία αυτή υποστηρίζει τη δημιουργία οικοσυστημάτων/κόμβων που προωθούν την καινοτομία, τη συνεργασία και την ανάπτυξη.
Τα AI Factories πρόκειται να συνδεθούν με τις πρωτοβουλίες των κρατών – μελών για την τεχνητή νοημοσύνη δημιουργώντας ένα δυναμικό οικοσύστημα ΤΝ, επωφελούμενα και από τους κόμβους ψηφιακής καινοτομίας που λειτουργούν ήδη. Η πρόσκληση για τη δημιουργία των ευρωπαϊκών AI Factories υποστηρίζεται από σχεδόν 1 δισ. ευρώ από τα προγράμματα «Ψηφιακή Ευρώπη» και «Ορίζοντας Ευρώπη» της Ε.Ε. και από ίσο ποσό χρηματοδότησης από τα κράτη – μέλη.
Την πρόταση συντονίζει το ΕΔΥΤΕ, ο φορέας του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης που έχει την ευθύνη για την ανάπτυξη και λειτουργία του του υπέρ-υπολογιστή «ΔΑΙΔΑΛΟΥ» ενώ καθοριστικό ρόλο έχουν το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος» που θα αποτελέσει την έδρα του AI Factory, το Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο, το Ερευνητικό Κέντρο «Αθηνά» καθώς και το Υπερταμείο για να υπάρχει μόχλευση πόρων και κινητοποίηση του οικοσυστήματος καινοτομίας.
«Η πολιτοκεντρική χρήση της τεχνητής νοημοσύνης είναι στρατηγική επιλογή της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη, καθώς μπορεί να αποτελέσει βασικό πυλώνα για ένα αποτελεσματικότερο ψηφιακό κράτος. Η υπολογιστική ισχύς του υπερυπολογιστή Δαίδαλος, η ενδυνάμωση πολιτών και εργαζομένων με ψηφιακές δεξιότητες και η αξιοποίηση του πλούτου των δεδομένων από τις ψηφιοποιήσεις αρχείων μας δίνουν τη δυνατότητα να διεκδικούμε τη δημιουργία ενός εργοστασίου Τεχνητής Νοημοσύνης στη χώρα μας», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δημήτρης Παπαστεργίου, αναφερόμενος στα εργοστάσια Τεχνητής Νοημοσύνης και συμπλήρωσε: «Το Ai Factory στοχεύει στην αξιοποίηση των δεδομένων της υγείας συμβάλλοντας μεταξύ άλλων στην αποτελεσματικότερη πρόληψη χρόνιων παθήσεων και στην ανάπτυξη εξατομικευμένων υπηρεσιών στον τομέα αυτό. Επίσης, θα αποτελέσει τον πυρήνα για την ανάπτυξη ενός μεγάλου ελληνικού γλωσσικού μοντέλου, ώστε να διασφαλίσουμε τη συνέχεια της γλώσσας μας στην ψηφιακή εποχή. Κομβική όμως θα είναι η συμβολή του και στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Για παράδειγμα, με βάση και δεδομένα που θα μας παρέχουν μέσα στην ημέρα οι μικροί δορυφόροι χαμηλής τροχιάς από το Εθνικό Πρόγραμμα Μικροδορυφόρων θα μπορούμε να έχουμε καλύτερη εικόνα των χαρακτηριστικών ενός καιρικού φαινομένου και των επιπτώσεών του. Είναι μια εθνική προσπάθεια που θα συμβάλλει στην ανάδειξη της χώρας στο αναδυόμενο οικοσύστημα τεχνητής νοημοσύνης, στη χάραξη δημόσιων πολιτικών και στην παραγωγή λύσεων για την προστασία του περιβάλλοντος και τη δημόσια υγεία».
Το ελληνικό εργοστάσιο Τεχνητής Νοημοσύνης
Σύμφωνα με πληροφορίες θα παρέχει ένα σύνολο υπηρεσιών προκειμένου να αποτελέσει το «one-stop-shop» σημείο όπου επιχειρήσεις και οργανισμοί θα μπορέσουν να αποκτήσουν τεχνογνωσία και υποστήριξη για την ανάπτυξη εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης, δεδομένα και εργαλεία, ακόμα και υποστήριξη για την επιχειρηματική τους βιωσιμότητα. Η Ελλάδα θα βασιστεί στον νέο υπερυπολογιστή ΔΑΙΔΑΛΟ για να δημιουργήσει ένα πρωτοποριακό οικοσύστημα καινοτομίας, με δραστηριότητες και υπηρεσίες εστιασμένες σε θεματικές περιοχές. Αρχικά, θα επικεντρωθεί σε τρεις στρατηγικούς πυλώνες: την υγεία, την βιωσιμότητα (Ενέργεια, Κλιματική Αλλαγή, Περιβάλλον) και την γλώσσα μαζί με τον πολιτισμό προκειμένου να ενισχύσει την καινοτομία σε αυτούς τους άξονες και να επιφέρει σημαντικά οφέλη για την ελληνική οικονομία και κοινωνία.
Ειδικότερα:
– Υγεία: στοχεύει στην ανάπτυξη ανωνυμοποιημένων και έτοιμων για τεχνητή νοημοσύνη συνόλων δεδομένων υγείας (π.χ. ηλεκτρονικά αρχεία υγείας) που θα χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωση της υγειονομικής περίθαλψης, στοχεύοντας στην προγνωστική ανάλυση για χρόνιες ασθένειες και την εξατομίκευση των ασθενών.
– Πολιτισμός και γλώσσα: Το έργο στοχεύει στην ψηφιοποίηση και διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς και της γλώσσας της Ελλάδας μέσω της τεχνητής νοημοσύνης υποστηρίζοντας τη δημιουργία ενός χώρου δεδομένων για την ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό. Αυτός ο χώρος δεδομένων θα ενθαρρύνει την έρευνα, θα ενισχύσει τους διεθνείς δεσμούς και θα αξιοποιήσει τα πολιτιστικά αγαθά για την καινοτομία στα μέσα ενημέρωσης, τις τέχνες και την εκπαίδευση.
-Βιωσιμότητα: Αντιμετωπίζοντας την κλιματική αλλαγή και τις ενεργειακές απαιτήσεις, το ελληνικό εργοστάσιο τεχνητής νοημοσύνης θα υποστηρίξει λύσεις με βάση την τεχνητή νοημοσύνη στη διαχείριση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και πόρων, ευθυγραμμιζόμενο με τους φιλόδοξους περιβαλλοντικούς στόχους της Ελλάδας και αξιοποιώντας την για τη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα.
Το AI Factory θα συνδέεται με όλες τις σχετικές ευρωπαϊκές δράσεις δημιουργίας οικοσυστημάτων καινοτομίας, όπως είναι οι Κόμβοι Ψηφιακής Καινοτομίας (Digital Innovation Hubs), τα Κέντρα Ικανοτήτων (Competence Centers), οι Συνεργασίες Ψηφιακών Υποδομών (Digital Infrastructure Consortia) και οι Χώροι Δεδομένων (Data Spaces).
Σκοπός του ΑΙ θα είναι να ενισχύσει την καινοτομία των μικρομεσαίων και νεοφυών επιχειρήσεων αλλά και της επιστημονικής κοινότητας στο σύνολό της. Παρέχοντας πρόσβαση σε υπερυπολογιστική υποδομή, βελτιστοποιημένη για την τεχνητή νοημοσύνη, όπως έχει σχεδιαστεί ο ΔΑΙΔΑΛΟΣ, οι επιχειρήσεις θα μπορούν να εκπαιδεύσουν και να αναπτύξουν μεγάλα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης και Generative AI, γλωσσικά (Large Language Models), με έμφαση στην ελληνική γλώσσα και πολυτροπικά μοντέλα (Multimodal Models), να τα χρησιμοποιήσουν σε οποιαδήποτε εφαρμογή υπάγεται στα ανωτέρω αναφερθέντα πεδία, αλλά και γενικότερα να δημιουργήσουν πρωτότυπα προϊόντα και συστήματα τεχνητής νοημοσύνης.
Η συμμετοχή της Ελλάδας θα είναι το έναυσμα για περαιτέρω εμπλοκή της χώρας στην ανάπτυξη ευρωπαϊκών προσεγγίσεων και νέων τεχνολογιών στην τεχνητή νοημοσύνη. Η ανάπτυξη του Δαίδαλου και του AI Factory θα δώσει στην Ελλάδα την δυνατότητα να συμμετάσχει ισότιμα στην επόμενη φάση της διασύνδεσης των AI Factories σε όλη την Ευρώπη, στην παραγωγή νέων ευρωπαϊκών προϊόντων και υπηρεσιών και στην βελτίωση του επιπέδου παροχής αποτελεσματικών υπηρεσιών στους πολίτες.
Η ευρωπαϊκή στρατηγική για την Τεχνητή Νοημοσύνη
Στοχεύει στην βέλτιστη ανάπτυξη και χρήση της τεχνητής νοημοσύνης για ενίσχυση της ερευνητικής και βιομηχανικής παραγωγής, διασφαλίζοντας την εμπιστοσύνη των πολιτών όπως και την ασφάλεια και την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Το 2024 η Ευρωπαϊκή Ένωση προχώρησε σε δέσμη μέτρων για την υποστήριξη των ευρωπαϊκών νεοφυών επιχειρήσεων και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην ανάπτυξη συστημάτων και προϊόντων που βασίζονται σε αξιόπιστη ΑΙ και σέβονται τις αξίες και τους κανόνες της Ένωσης. Μια από τις σημαντικότερες δέσμες μέτρων στοχεύει στην δημιουργία, από τα κράτη μέλη, των εργοστασίων τεχνητής νοημοσύνης που θα υποστηρίζουν νεοφυείς επιχειρήσεις και το ευρύτερο οικοσύστημα καινοτομίας, παρέχοντάς τους πρόσβαση σε βελτιστοποιημένους για ΑΙ υπερυπολογιστές, παροχή ανοικτών δεδομένων και ενισχύοντας το ταλέντο και τις γνώσεις που απαιτούνται για την δημιουργία πρωτοποριακών μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης. Η δράση αυτή συντονίζεται και χρηματοδοτείται μέσω του EuroHPC JU, που είναι υπεύθυνο για τις υπερυπολογιστικές υποδομές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η τεχνητή νοημοσύνη είναι η νέα μεγάλη πρόκληση της εποχής και διεισδύει σε κάθε τομέα της ανθρώπινης δραστηριότητας. Μέσω του AI factory θα δοθεί πρόσβαση σε υπερυπολογιστικές υποδομές και πόρους, θα συσσωρευτούν και θα προσφερθούν στις επιχειρήσεις και τους ερευνητές μεγάλα ποιοτικά δεδομένα, κατάλληλα για ανάπτυξη μοντέλων και συστημάτων ΑΙ και θα δοθεί μεγάλη ώθηση στην εκπαίδευση του παραγωγικού δυναμικού της χώρας στην ανάπτυξη και χρήση των τεχνολογιών ΑΙ. Ενας από τους βασικούς στόχους του ελληνικού ΑΙ Factory, θα είναι να υποστηρίζει με ευέλικτο και αποτελεσματικό τρόπο την πρόσβαση των νεοφυών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων στους υπολογιστικούς και αποθηκευτικούς πόρους που απαιτούνται για την ανάπτυξη των μοντέλων ΤΝ, διευκολύνοντας και υποστηρίζοντας αυτές στην δημιουργία αλλά και αξιοποίηση νέων προϊόντων και υπηρεσιών. Με αυτόν τον τρόπο το οικοσύστημα καινοτομίας με βάση την τεχνητή νοημοσύνη στην Ελλάδα θα μπορέσει να αναπτυχθεί, να μεγεθυνθεί, αλλά και να προσελκύσει νέες επενδύσεις υψηλής τεχνολογίας.
