Σε κατάσταση αναμονής βρίσκεται η αγορά τεχνολογίας και ψηφιακών έργων για το επικείμενο πόρισμα της Επιτροπής Ανταγωνισμού, σχετικά με τον έλεγχο 13 δημόσιων διαγωνισμών ψηφιακών έργων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Η έρευνα, που πραγματοποιήθηκε αυτεπάγγελτα, έχει επικεντρωθεί σε ενδεχόμενες οριζόντιες συμπράξεις και νοθεία στους διαγωνισμούς, εν μέσω αυξημένων ενδείξεων για παραβιάσεις της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού. Το πόρισμα, που αναμένεται να ανακοινωθεί πιθανώς στις αρχές Σεπτεμβρίου, έχει σημάνει συναγερμό στις εμπλεκόμενες επιχειρήσεις του κλάδου.
Για την ακρίβεια, η Επιτροπή έχει ξεκινήσει την έρευνα εξετάζοντας βασικούς αναδόχους, αλλά και ευρύ φάσμα επιχειρήσεων του χώρου των ΤΠΕ, ερευνώντας καταγγελίες και πληροφορίες που δείχνουν προς κατεύθυνση προσυνεννοημένων πρακτικών σε κρίσιμους διαγωνισμούς. Το επίκεντρο είναι η πιθανή ύπαρξη “καρτέλ” και πρακτικών bid rigging, δηλαδή προσυμφωνημένης διαμόρφωσης προσφορών, κάτι που συνιστά σοβαρή παραβίαση τόσο του εθνικού δικαίου (ν. 3959/2011) όσο και του ευρωπαϊκού ανταγωνιστικού πλαισίου (άρθρο 101 της ΣΛΕΕ).
Η σημασία του πορίσματος είναι κρίσιμη, ακόμη κι αν έρχεται εκ των υστέρων σε σχέση με την ολοκλήρωση των περισσότερων διαγωνισμών. Σε περίπτωση που αποδοθούν ευθύνες, αναμένονται κυρώσεις που μπορεί να περιλαμβάνουν πρόστιμα έως και το 10% του ετήσιου κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων, ποινικές ευθύνες για φυσικά πρόσωπα και αποκλεισμό από μελλοντικές δημόσιες συμβάσεις για διάστημα έως τριών ετών. Η ανατροπή υφιστάμενων συμβάσεων όμως θεωρείται εξαιρετικά δύσκολη, ακόμα και εάν διαπιστωθούν σοβαρές παρατυπίες.
Σημειώνεται πως ήδη από το 2022, η Επιτροπή είχε εκδώσει σχετικό οδηγό προς τις αναθέτουσες αρχές με στόχο την ενίσχυση της διαφάνειας και τη θωράκιση των διαδικασιών από παράνομες συμπράξεις. Ο οδηγός προειδοποιούσε ότι αγορές με περιορισμένο αριθμό μεγάλων παικτών, τυποποιημένα προϊόντα και επαναλαμβανόμενες διαγωνιστικές διαδικασίες είναι περισσότερο ευάλωτες σε συμπαιγνίες. Αντίστοιχα, υποδείχθηκαν ως εν δυνάμει ύποπτες οι περιπτώσεις φωτογραφικών προκηρύξεων, υπεργολαβιών που οδηγούν σε σχήματα προσυμφωνημένης κατανομής έργων και άλλες μορφές στενών επιχειρηματικών σχέσεων.
Παρότι η Επιτροπή διευκρινίζει πως ακόμη και αν εντοπιστούν παραβάσεις, δεν συνεπάγεται αυτόματα καταδίκη χωρίς δικαστική κρίση, η σκιά της έρευνας ήδη επηρεάζει την ψυχολογία της αγοράς. Οι υπόνοιες για χειραγώγηση των διαδικασιών έχουν προκαλέσει έντονη ανησυχία, ειδικά τη στιγμή που οι επιχειρήσεις ΤΠΕ βρίσκονται σε αγώνα δρόμου για την έγκαιρη απορρόφηση των κονδυλίων του RRF.
Εφόσον επιβεβαιωθούν τα ευρήματα της Επιτροπής, αναμένεται να προκαλέσουν πολιτικές και επιχειρηματικές αναταράξεις, ενώ ενδέχεται να ενεργοποιήσουν και περαιτέρω θεσμικές παρεμβάσεις για την ενίσχυση των δικλίδων ασφαλείας στους διαγωνισμούς. Από την άλλη πλευρά, πιθανές ενστάσεις και νομικές προσφυγές από τις εμπλεκόμενες εταιρείες ενδέχεται να καθυστερήσουν ή να αποδυναμώσουν την επίδραση της όποιας απόφασης.
Το φθινόπωρο προμηνύεται ιδιαίτερα θερμό για τον κλάδο των ΤΠΕ, καθώς το περιεχόμενο του πορίσματος αναμένεται να ρίξει φως στις καταγγελίες που εδώ και καιρό ταλανίζουν την αγορά. Αν τελικά αποκαλυφθούν δομές προσυνεννόησης και νόθευσης των διαγωνισμών, η συζήτηση δεν θα περιοριστεί μόνο στην επιβολή προστίμων αλλά θα ανοίξει ευρύτερα ερωτήματα για το πώς σχεδιάστηκαν, ανατέθηκαν και υλοποιήθηκαν έργα με τόσο υψηλό δημόσιο και ευρωπαϊκό αποτύπωμα.
